Waterproductiecentrum Rukkelingen Bovelingen

Waterproductiecentrum Rukkelingen Bovelingen

De Watergroep heeft momenteel voor zijn waterproductiecentrum (WPC) in Rukkelingen Bovelingen en verlenging van zijn omgevingsvergunningsaanvraag ingediend. Dit WPC kwam vorig jaar nog uitgebreid in de aandacht tijdens de Pano uitzending (VRT) over droogte en de alsmaar toenemende aanvragen voor grondwaterboringen. Een aantal inwoners van het nabijgelegen dorp toonde met de handen in het haar alsmaar toenemende scheuren in hun huizen. Ook het aanliggende Hornebos (VEN) lijkt niet bestand tegen de toenemende verdroging.

In zijn huidige vergunning kan de Watergroep tot 1.4 miljoen m³ water oppompen, maar hierop was blijkbaar een reserve berekend. In een aanvraag van 2021 werd dit beperkt tot 900 000 m³, het maximum debiet dat ze de afgelopen oppompen. Op basis van bezwaren en adviezen werd deze aanvraag ingetrokken en een nieuwe ingediend voor een volume van 850 000 m³. De vermindering met 50 000 m³ werd bekomen door deels een debiet boven te halen via de waterwinning van Voort (Borgloon). Hierdoor zal er aan minimaal 3500 personen nu niet onthard water geleverd worden, maar de onbalans in de waterlaag blijft.

Het Hornebos

Het WPC grenst aan het VEN nr 428 De Herk, een keten van waardevolle natuurgebieden in Haspengouw. Het Hornebos is gelegen in de vallei van de Peterkerebrukensloop die tot de verschillende bronbeken van de Herk behoort. Het brongebied van de beek bestaat uit twee waterlopen die na korte tijd samenvloeien. Terwijl deze twee beken in hun brongebied nog volop water bevatten, blijkt dit dichter in de buurt van het WPC volledig te verdwijnen. Blootliggende luchtwortels van zwarte elzen in een droge bodem en een wegrottend plankenpad in wat ooit een vijver was, zijn getuigen van een waterrijk verleden. Zelfs in het midden van een natte winterperiode zoals afgelopen winter, blijft het bos grotendeels droog. Het is dan ook geen wonder dat een MER studie voor het project aangeeft dat er onvermijdbare schade zal optreden bij het verderzetten van deze grondwaterwinning in deze zone, iets dat volgens de Vlaamse wetgeving verboden is in VEN gebied als dit te vermijden valt. Dit laatste is in principe mogelijk, wanneer men de huidige exploitatie sterk vermindert of stopzet. M.a.w. ze kan dus vermeden worden.

Natura 2000 Habitatrichtlijngebied

Het WPC is ook gelegen op een 2 tal km van het Habitatgebied Bossen en Kalkgraslanden van Haspengouw. Studies wijzen uit dat in sommige zones aan de randen van dit Habitatrichtlijngebied dalingen van de grondwaterstanden veroorzaakt door het WPC kunnen voorkomen van 5 tot 19 cm. Als we de cumulatieve effecten van andere nabijgelegen grondwaterboringen mee in rekening nemen, kan dit zelfs oplopen tot 25 cm. Dit betekent dat voor sommige kwetsbare doelsoorten de instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) voor deze natuurgebieden niet meer kunnen gehaald worden. Het zogenaamd grondwaterarrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen is daarin duidelijk: elke ingreep die een achteruitgang in een habitatgebied (dus ook de watertoestand) tot gevolg heeft, moet als betekenisvol worden beschouwd en is dus niet vergunbaar!

Openbaar Belang

Het natuurdecreet voorziet wel dat een vergunning toch kan verleend worden, zelfs al zijn er negatieve effecten op een Natura 2000-gebied te verwachten. Dit kan echter alleen onder strikte voorwaarden (de ADC-toets):

• geen (A)alternatieven;
• (D)wingende reden van openbaar belang;
• (C)ompensatie van de effecten.

De Watergroep beroept zich op het Openbaar Belang om deze oppompingen op zulke grote schaal de eerstkomende jaren toch verder te zetten. In de voorliggende aanvraag is openbaar belang alvast onvoldoende onderbouwd en wordt er weinig tot geen oplossing geboden om de negatieve impact op het Habitatrichtlijngebied te compenseren. Het voeren van een opvolgingsonderzoek kan je moeilijk een compenserende maatregel noemen. Ook van een degelijk Alternatievenonderzoek is weinig te bespeuren.

En de scheuren in de huizen?

In een groot deel van het nabijgelegen dorp Rukkelingen vertonen de huizen opvallende barsten en scheuren. Deze zijn zich beginnen te vertonen sinds 2018 na twee voorafgaandelijke droge jaren. Dit komt overeen met de reactietijd van de grondwaterlaag op de onttrekkingen. Het voorkomen van veenhoudende lagen en zettingsgevoelige grondsoorten in de bovenste lagen kunnen dit fenomeen verklaren. De Watergroep wil niet toegeven dat er verband kan zijn tussen hun waterwinning en deze zettingen. Ze verwijzen naar de uitzonderlijk droge zomers en de klimaatopwarming. Het kan niet ontkend worden dat de 3 opeenvolgende droge jaren hun invloed hebben gehad op de grondwatertafel, maar is het dan niet de verantwoordelijkheid van de Watergroep daarmee rekening te houden en de debieten te verminderen? De afstand tot het dorp is bovendien van dezelfde grootorde als deze van het droge gebied in het Hornebos waar volgens de bijkomende studie wel een oorzakelijk verband is. Een aantal bewoners hebben nu een procedure aangespannen tegen de Watergroep. Hierdoor kunnen bepaalde aspecten niet in het MER aan bod komen omwille van een lopende gerechtelijke procedure. Nochtans is een duidelijke wetenschappelijk onderbouwde visie noodzakelijk om de invloed op natuur (VEN en Habitatgebied), thema biodiversiteit, als invloed op de omwonenden, thema mens, volwaardig te kunnen evalueren. Zolang dit aspect niet volwaardig is onderzocht en beoordeeld kan in feite het project-MER niet worden beschouwd als zijnde volledig.

Gasleiding in grondverzakkingsgebied?

Bij een bezoek aan het Hornebos viel ons de onmiddellijke nabijheid van een hoofdgasleiding op. Fluxus (eigenaar van deze leiding) ziet er alvast geen probleem in en baseert zich hiervoor op de bijgevoegde studies voorzien door de Watergroep. De inwoners van Rukkelingen zijn er alvast niet zo gerust in…

Fosfor in het grondwater?

De analyses van de Watergroep geven ook aan dat er de laatste jaren toenemende hoeveelheden fosfor worden vastgesteld. Reden? Bij de hoorzitting werd ook aangehaald dat twee voormalige pompstations gesloten werden omwille van de gebrekkige waterkwaliteit!

Deze case in Heers toont alvast aan dat het in de toekomst minder voor de hand liggend zal zijn dat water uit de kraan blijft lopen. In 2019 en 2020 scheelde het alvast een haar. Ons Vlaamse land staat in een zeer zwakke positie als het gaat over de beschikbaarheid van drinkwater per inwoner en we zijn één van de grootste gebruikers ter wereld. Water zal in de toekomst een steeds kostbaardere grondstof worden waar we goed voor moeten zorgen.