Vlaamse waterplannen tonen amper ambitie

De Watercoalitie (een brede groep milieuverenigingen die de krachten bundelt voor een ambitieuzer water- en droogtebeleid in Vlaanderen) reageert teleurgesteld op de stroomgebiedbeheerplannen die de Vlaamse Regering vandaag heeft voorgesteld. Met haast jaarlijks terugkerende droogte, overstromingen en een slabakkende waterkwaliteit, heeft Vlaanderen een krachtige aanpak nodig om de Europese doelen te halen. Maar in het duizenden bladzijden tellend document ontbreekt ambitie. Vlaanderen riskeert zo, naar analogie met de stikstofcrisis, een heuse watercrisis.

De stroomgebiedbeheerplannen waren de plannen van de laatste kans om de Europese Kaderrichtlijn Water te halen. Het doel: alle rivieren, meren en kanalen in goede toestand tegen 2027. Die ambitie ging Vlaanderen aan in het jaar 2000. Helaas, alle eerdere Europese deadlines werden overschreden, de toestand van de Vlaamse waterlopen stagneert en gaat op sommige plaatsen zelfs achteruit. Onze regio hoort nog steeds bij de slechtste leerlingen van de Europese klas.

Bedroevend ambitieniveau

Het ambitieniveau dat Vlaanderen in deze plannen naar voren schuift is ronduit zwak: voor nog geen 10 procent van de Vlaamse waterlopen (15 van de 195) wordt een ‘goede’ waterkwaliteit vooropgesteld tegen 2027. Voor bijna een kwart van onze waterlopen (dat zijn er 43) laat Vlaanderen alle hoop varen. Voor deze waterlopen worden geen specifieke maatregelen meer voorzien en gaat men ervan uit dat de waterkwaliteit ook in 2033 nog slecht zal zijn.

Opmerkelijk is dat de Vlaamse regering zelf beseft dat het voorliggende plan, zoals het door de verantwoordelijke Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) werd opgemaakt, sterk ondermaats is. Een bijgevoegd addendum met de naam ‘Stroomversnelling’ moet het plan opsmukken met extra acties. Na protest door de Watercoalitie werd wel beslist om het ambitieniveau dan toch niet verder te verlagen voor 10 van de 195 waterlichamen.

Addendum zonder aanpak mestproblematiek

Hoewel het recent toegevoegde addendum goede intenties bevat voor de hervorming van waterzuivering, meer bindende rioleringsdoelen voor gemeenten stelt en een nieuw plan lanceert voor overstorten nabij natuurgebied, blijft het erg onduidelijk hoe men dit alles wil uitvoeren en waar de financiering vandaan zal komen. Voor het waterleven dat sterk onder druk staat, brengt dit addendum geen soelaas. Wat de olifant in de kamer betreft, de onmiskenbare druk van intensieve landbouw op onze waterkwaliteit, blijft het document bij pappen en nathouden: alle ambitie wordt doorgeschoven naar het mestactieplan.

“De aankondigingspolitiek van het addendum is exemplarisch voor het gebrek aan ernst en urgentie die onze beleidsmakers al sinds de jaren 2000 geven aan het waterbeleid”, zegt Robin Verachtert van Natuurpunt. “22 jaar later zijn de resultaten ronduit teleurstellend. Als welvarende regio die kan rekenen op heel wat degelijke water-kennisinstellingen bevindt Vlaanderen zich wat waterkwaliteit betreft nog steeds in de staart van het Europese waterpeloton. De politieke verantwoordelijkheid is groot.”

“West-Vlaanderen, de provincie die helemaal achteraan hinkt op het vlak van waterkwaliteit, wordt in deze plannen in de wacht gezet. Overbemesting is één van de hoofdoorzaken van de slechte waterkwaliteit in de provincie, maar de aanpak hiervan wordt - net als in de aanpak stikstof - vooruitgeschoven naar het Mestactieplan. Maar de doelafstand in 2002 is voor onze Provincie even groot als in 2021”, zegt Bart Vanwildemeersch van de West-Vlaamse Milieufederatie.

Waterkwaliteit: de volgende stikstofcrisis?

De Watercoalitie diende vorig jaar een uitgebreid bezwaarschrift in met opmerkingen en adviezen om de stroomgebiedbeheerplannen ambitieuzer te maken. Erg veel regionale natuurverenigingen en burgers hebben daarvoor hun expertise en terreinkennis gedeeld. Helaas blijkt nu dat de Vlaamse regering deze input grotendeels links liet liggen. Nochtans is het Vlaamse waterbeleid, dat uitvoering geeft aan de Europese Kaderrichtlijn Water, al jaren een zorgenkind. Deze richtlijn staat op hetzelfde niveau als de Habitatrichtlijn, die mee aan de basis ligt voor de huidige stikstofcrisis.

“Vlaanderen riskeert een watercrisis. De kwaliteit van onze waterlopen loopt zo sterk achter op Europese normen, dat het een grond kan vormen om economische activiteiten te blokkeren, zoals in de stikstofcrisis is gebeurd in Nederland. Europa kan Vlaanderen in gebreke stellen en dwangsommen opleggen. Als het zover komt, zal Vlaanderen vooral in eigen boezem moeten kijken”, zegt Heleen De Smet van Bond Beter Leefmilieu.

De watercoalitie is een brede groep milieuverenigingen (getrokken door BBL, Natuurpunt, West-Vlaamse Milieufederatie, Waterland, BOS+, Natuur.koepel, Join For Water, Limburgse Milieukoepel & WWF) die de krachten bundelt om te pleiten voor een ambitieuzer water- en droogtebeleid in Vlaanderen.