Proper water! Shifting Baseline

Drinkwater uit beken en rivieren

In augustus had ik het geluk om samen met mijn partner Helena een deel van de Kungsleden te kunnen lopen. Deze Koningsweg is een wandelpad van 425 km dat loopt van Abisko in het noorden naar Hemavan in het zuiden, doorheen het Noord-Zweedse Lapland. De trail is verdeeld in een vijftal secties waarvan wij de eerste twee aflegden. Goed voor 168 km natuur- en wildernisgenot.

Een trekking door de hoogtes van Lapland is niet te vergelijken met een bergwandeling in de Alpen waar je in de berghutten opgewacht wordt met liters Weiβbier en overdadige schotels. Hier ben je op jezelf aangewezen! Slechts in de helft van de fjel stuga’s (berghutten) kan je jezelf bevoorraden en moet je het stellen met wat er in voorraad is. En het drinkwater, dat tap je uit beken, rivieren en meren! In onze contreien vinden we dat raar, abnormaal zelfs, terwijl het in Lapland de normaalste zaak ter wereld is.

Onze oudere generatie kan getuigen over hoe het destijds ook bij ons gebruikelijk was dat je water uit een plas of beek dronk. Mijn grootouders, die in de vooroorlogse jaren op de Hoefaart woonden (nu een natuurreservaat) hadden een diepe put voor hun huis waaruit zij en hun kinderen al hun water halen moesten.

Waterverontreiniging en -zuivering

Intussen zijn we echter ‘beschaafd’ en drinken we water uit de kraan of uit flessen. Water dat gezuiverd moet worden voor consumptie , dat vinden we vanzelfsprekend. Allerhande externe factoren beïnvloeden onze waterkwaliteit in negatieve zin en het water in onze provincie heeft daar in ruime mate mee te maken.

In ons grondwater worden in toenemende mate resten gevonden van pesticiden en andere verontreinigende stoffen. In Gingelom heeft De Watergroep zelfs een pompstation voor grondwater moeten sluiten omdat het water te vervuild was. In de Dommel worden zouten (chloriden) geloosd en in zowel grond- als oppervlaktewater worden toenemende concentraties aan nitraten teruggevonden, grotendeels veroorzaakt door intensieve veeteelt.

Voor de moderne consument lijkt er weinig aan de hand, want er komt toch gezuiverd water uit de kraan. De kosten voor deze zuivering lopen intussen steeds hoger op en door klimaatopwarming komt ook de beschikbaarheid van water in het gedrang.

Dat het water bijna overal in Vlaanderen vervuild is, beschouwen we ondertussen als normaal. Machtige lobbygroepen prediken dat dit noodzakelijk is voor de vooruitgang en onze voedselvoorziening, maar schuiven de rekening ervan zonder schroom door naar de maatschappij en toekomstige generaties!

Europese ambities voor een goede waterkwaliteit

De huidige generatie heeft geen weet meer van de situatie in het verleden en vindt het normaal dat we water zuiveren om het in drinkbare vorm uit de kraan te laten stromen. Een trekking in het hoge noorden van Lapland laat ons terug zien hoe het vroeger was!

De Europese Kaderrichtlijn Water verplicht de lidstaten om duurzaam met water om te springen. De richtlijn beoogt de goede kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater tegen 2015! Deze datum werd in Vlaanderen duidelijk niet gehaald en vanuit de EU werd een uitstel tot 2027 toegestaan. Uit de laatste stroomgebiedbeheersplannen (2022-2027) die invulling moeten geven aan deze richtlijn, blijkt dat de doelstellingen zeker niet gehaald worden en dat we tekort zullen schieten.

De Vlaamse ambitie schiet tekort. We moeten de Europese ambitie echter koesteren en niet toestaan dat men via een shifting baseline vervuild water als normaal beschouwen zal. Spiegelende meren, kabbelende beken, ruisende rivieren en rimpelloze vennen in het Noorden bewijzen het: water hoort proper en zelfs drinkbaar te zijn!

Jan Vandegoor