Illegale rooiwerken voor een omstreden verkavelingsproject midden in broedseizoen

Vanmorgen (16/6/2023) verscheen in Het Belang van Limburg een artikel over een door ons omstreden woonproject in Dilsen. Rechter tikt provincie op de vingers rond woonproject op grens met Nationaal Park in Dilsen-Stokkem (Dilsen-Stokkem) | Het Belang van Limburg (hbvl.be) Helaas legt de krant de nadruk op het Nationaal Park terwijl dit in essentie niets uitmaakt in dit dossier. Wanneer eenzelfde situatie zich buiten het Nationaal Park zou voordoen, hadden we op net dezelfde manier gereageerd. We zijn binnen de Limburgse Milieukoepel al even bezig met dit dossier. Eind 2022 werden we geconfronteerd met de aanvraag voor een verkaveling aan de rand van de woonwijk Groot Homo in Dilsen Stokkem. Hiervoor zou een laatste streepje woongebied gelegen tussen de Watertorenstraat en het achterliggende Groot Homoven aangesneden worden. Door de grote waarde van dit ven en zijn ligging in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN, let op met de naamsverwarring), waren we vrij snel gealarmeerd.

UPDATE augustus 2024

De Raad voor Vergunningsbetwistingen oordeelde: de vergunning wordt vernietigd, de provincie moet 'binnen de drie maanden' opnieuw een beslissing nemen.
De provincie weigert de vergunning.

De Feiten

Negatieve Invloed op natuurgebied

Zoals gesteld, ligt de betwiste zone tussen de woonwijk en het Groot Homoven. Gedurende de jaren heeft zich hier een natuurlijke vegetatie van struiken en bomen ontwikkeld die het ven beschermen tegen negatieve invloeden van buiten. Een deel van het wateroppervlak van het ven loopt zelfs door in de projectzone. Met zijn ligging in het Vlaams Ecologisch Netwerk is de overheid verplicht na te gaan of deze verkaveling onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het natuurgebied kan veroorzaken. Zoals uit eerdere arresten (zgn. VEN arrest) blijkt, speelt de omvang van deze schade zelf geen rol en is dit zelfs op de geringste schade van toepassing.

Dubbelzinnig advies van Agentschap Natuur en Bos (ANB)

Om alsnog te kunnen vergunnen, steunt de provincie zich op een bedenkelijk advies van het ANB. Het Agentschap kan niet anders dan te erkennen dat het ven zeer kwetsbaar is. Dat kan ook moeilijk anders. De hoge faunistische waarde van het gebied blijkt uit de aanwezigheid van verschillende beschermde diersoorten. De onmiddellijke omgeving van het ven is met 9 amfibiesoorten en 3 soorten reptielen enorm belangrijk, niet alleen als leefgebied, maar ook als verbindingszone tussen de verschillende soorten. Soorten die er met zekerheid voorkomen zijn bruine kikker, heikikker, poelkikker, bastaardkikker, gewone pad, boomkikker, kleine watersalamander, vinpootsalamander, alpenwatersalamander, levendbarende hagedis, gladde slang en gevlekte ringslang. Er zijn sterke aanwijzingen dat ook kamsalamander gebruik maakt van het Nieuw Homo ven.

Om alsnog tegemoet te komen aan de verzuchtingen van dit project, kan het ANB zijn zegen geven mits er in de vergunning een aantal voorwaarden worden opgenomen. Deze zijn onder andere:

• Er mogen geen grondwaterputten geboord worden;
• Geen kelders;
• Opdat het ven van voldoende water zou voorzien blijven, moeten de percelen oostelijk afhellen en mag er van de daken van huizen geen regenwater opgevangen worden;
• De percelen moeten achter met een draadafsluiting afgesloten worden van het ven;
• Geen gebruik van kunstmeststoffen of pesticiden;
• Ophooggrond met een zandige of zandlemige afkomst;
• Geen bijkomende constructies.

Van deze voorwaarden geeft het Agentschap zelf weer dat ze moeilijk te handhaven zijn, waarmee ze in essentie nogmaals de waarde van het ven aangeeft.

Verder wordt er als compensatie de aanleg van een nieuw moeras op een verderaf gelegen perceel op de Boslaan voorzien. Dit wekt de indruk van een maakbare natuur waardoor je deze één op één kan verplaatsen. Bij een waardevol ven als het Groot Homoven kan dit niet zomaar. De geplande verkaveling zal trouwens al een voldongen feit zijn (zie verder) vooraleer er gestart wordt met de aanleg van dit moeras. Als dat überhaupt gebeurt. Het zou niet de eerste keer zijn dat bij een vergunning onder voorwaarden deze laatste in de schuif belanden. Dit alles maakt dat de voorziene compensatie op zijn minst te laat zal zijn voor de fauna van het Groot Homoven!

Buffering

Om de negatieve effecten van een woonzone aanliggend aan een natuurgebied / VEN gebied te ondervangen, moet er een degelijke bufferzone voorzien worden. Deze overgang moet voorzien worden in de zone voor bebouwing en niet in het natuurgebied zelf! Deze zone was nu in ruime mate aanwezig door de spontane begroeiing op deze percelen. Door de ontwikkeling van de bouwpercelen met hun bijhorende achtertuinen schiet er echter onvoldoende ruimte over voor een degelijke buffer en kwaliteitsvolle achtertuinen. Tot deze conclusie kwam ook de provinciale omgevingsambtenaar in haar advies maar dit werd achteraf van tafel geveegd. Ook de administratie van het ANB gaf in haar advies mee dat deze locatie niet geschikt is om te bouwen volgens de principes van een goed ruimtelijk beleid.

Gemeentelijk Ruimtelijk structuurplan

De twee wijken Groot Homo en Klein Homo liggen als twee eenzame wijken midden in de uitgestrekte natuur van het Nationaal Park Hoge Kempen. De gemeente heeft daarom in haar gemeentelijk structuurplan op lange termijn een uitdoofscenario voorzien. Logisch ook, want de kosten voor de aanleg van allerlei nutsvoorzieningen naar zulke afgelegen plekken zijn niet gering. De aanleg van nog 13 bijkomende woningen op deze plek staat haaks op deze doelstelling.

Ten einde Raad (voor Vergunningsbetwistingen)

Ondanks al deze argumenten en negatieve adviezen gaf het provinciebestuur toch groen licht. Daarom besloten zowel Natuurpunt Limburg als de Limburgse Milieukoepel beroep aan de tekenen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen en de vernietiging van de vergunning te vragen.

Start van de werken op illegale wijze

Op maandag, 22 mei werden we door een aantal opmerkzame buurtbewoners verwittigd dat er gekapt werd in de zone. Helaas schorst deze procedure intussen de vergunning niet op en kan de aanvrager de beslissing, weliswaar op eigen risico van vernietiging achteraf, uitvoeren. De vergunningverlener ging hierbij wel voorbij aan één van de bijkomende voorwaarden uit de vergunning nl: “Grondwerken op beide locaties (verkaveling en natuurinichting) kunnen worden uitgevoerd tussen half juli en november, dus buiten de overwinteringsperiode van amfibieën en de broedperiode voor watervogels.”

Niemand doet iets

Een goed verstaander maakt uit deze zinsnede duidelijk op dat de provincie hier duidelijk de bescherming van de daar verblijvende dieren op het ogenblik dat ze het meest kwetsbaar zijn voor ogen heeft. Dus ook in de broedperiode. Helaas blijkt uit het vervolg dat niet iedereen zo’n goede verstaander is. De Limburgse Milieukoepel legde onmiddellijk klacht neer bij zowel de Natuurinspectie (ANB) als de gemeentelijke diensten van Dilsen-Stokkem maar deze haalden niks uit. De dienst ruimtelijke ordening van Dilsen-Stokkem verschuilde zich achter hogervermelde zinssnede uit de vergunning, waar niets vermeld werd van het broedseizoen, om niet in te grijpen. De Natuurinspectie wees naar voorgaande als verantwoordelijke om op te treden. Nochtans is handhaving van natuurwetgeving wel de opdracht van het natuurinspectie. Ze hadden de werken moeten stilleggen: die vonden plaats in volle broedseizoen en tijdens de schoontijd en waren dus in strijd met het natuurdecreet. Op het einde van dezelfde week werden ook de wortels uit de grond getrokken, ondanks het feit dat ze door de stedelijke ambtenaar er wel op gewezen waren dat ze geen grondwerken mochten aanvangen. Weeral deden we beroep op beide diensten, helaas met passieve resultaat.

Procedure Uiterst Dringende Noodzaak

Aangezien de handhavingsdiensten duidelijk niet van plan waren in te grijpen, restte er niets anders dan via onze advocaat bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) de procedure voor Uiterst Dringende Noodzaak (UDN) op te starten met het oog de verdere werken tot aan de definitieve uitspraak van de rechter stil te leggen. In het Arrest van deze procedure UDN heeft de rechter alvast al onze argumenten gevolgd en gesteld dat de werken moeten gestaakt worden tot aan de definitieve uitspraak die we in het najaar verwachten. Helaas was het een stuk te laat. Een reegeit werd met een open wonde aan de dij werd opgehaald door het Natuurhulpcentrum van Opglabbeek. Wellicht had het dier net jongen geworpen, maar die werden niet gevonden. Als ze er waren, zijn ze sowieso ten dode opgeschreven.

Vergunningenbeleid à la tête du cliënt?

Als Limburgse Milieukoepel stellen we ons wel sterke vragen over de hier genomen beslissing. Deze druist regelrecht in tegen meerdere intenties binnen het ruimtelijk beleid:

• Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (zie eerder);
• De Blue Deal die net inzet op de herontwikkeling van natte gebieden;
• De bouwshift die ervoor moet zorgen dat tegen 2040 geen bijkomende open ruimte meer wordt ingenomen.
• Maatregelen voor klimaatadaptatie.

Het ontbreekt onze overheden/lokaal bestuur aan een bredere toekomstgerichte visie, die de bescherming van natuur, biodiversiteit en leefbaarheid van het dorp en gezondheid van zijn inwoners voorop stelt. Elke dag verdwijnt nog steeds 5ha open ruimte en natuur PER DAG onder het beton in Vlaanderen. Verhoudingsgewijs ook steeds meer groen- en landbouwgebied dan vroeger.

Ondanks al deze beleidsvisies en tegen de negatieve adviezen, bezwaren en beroepen in, keuren onze overheden deze verkaveling toch goed.

Ondertussen adverteert de projectontwikkelaar al met prachtige visualisaties van de toekomstige verkaveling op zijn website. Alleen vallen die beelden niet te rijmen met de voorwaarden die hem worden opgelegd in zijn bouwvergunning.

“Dit is weer een staaltje van ruimtelijke wanorde, verrommeling en een vergunningenbeleid à la tête du client met de kwetsbare natuur, en daardoor… wij allemaal als verliezer.”

Het is van cruciaal belang dat het vergunningenbeleid wordt aangescherpt om ervoor te zorgen dat de natuur en de biodiversiteit adequaat worden beschermd. Daarnaast dringen de milieuverenigingen er bij de overheid op aan om de implementatie van de bouwshift te versterken en ervoor te zorgen adat deze daadwerkelijk wordt nageleefd.

Arrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen

In het Arrest van de RvVb procedure Uiterst Dringende Noodzaak was de rechter alvast niet mals voor de provincie. Ze stelde zich ernstige vragen bij de plotse omslag in het zogenaamde advies van de omgevingsambtenaar, (dat niet meer was dan een interne nota en geen verslag), en het feit dat dit in het openbaar onderzoek niet zichtbaar was voor anderen. De Raad stelt ten gevolge daarvan dat de beslissing betreffende de juiste zonegrens gebrekkig is gemotiveerd.

De Raad concludeerde ook dat het, ondanks de dubbelzinnige formulering in de vergunning (zie hoger), duidelijk was dat er in de periode van het broedseizoen geen werken zouden mogen doorgaan. Tijdens de zitting werd dit door de provincie ook toegegeven.

In de eindbeslissing (januari 2024) oordeelt de Raad dat de provincie binnen drie maanden opnieuw een beslissing moet nemen: vergunnen of weigeren.